Τα ΚΕΠ είναι ένα μέτρο Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης στα πλαίσια της πρωτοβουλίας γιά την Κοινωνία της Πληροφορίας που ιδρύθηκαν με αρχικό στόχο τη δημιουργία καταστημάτων μιας στάσης που όντας διεσπαρμένα σε όλη την επικράτεια και προσβάσιμα σε όλους θα μπορούσαν παράσχουν πληροφορία στον πολίτη και να διεκπεραιώσουν διαφόρων ειδών υποθέσεις του. Ο διαμεσολαβητικός τους ρόλος μεταξύ του πολίτη και των Δημόσιων Υπηρεσιών (ΔΥ) οριοθέτησε και το αντικείμενο του έργου τους που είναι τελικά «η παροχή υπηρεσιών προς τον πολίτη, προς τις επιχειρήσεις και προς άλλες ΔΥ» λειτουργώντας ουσιαστικά ως ένα από τα σημεία διεπαφής των Φυσικών και Νομικών προσώπων με το Κράτος.
Για την επιτέλεση του Έργου, απαιτούνται ανθρώπινοι πόροι και υποδομές κυρίως σε Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ). Τα καταστήματα των ΚΕΠ είναι οργανικές Μονάδες των Δήμων των Κοινοτήτων και των Νομαρχιών και οι εργαζόμενοι σ αυτά, υπάλληλοι του Φορέα. Ο συντονισμός της παραγωγής του έργου γίνεται κεντρικά από την Διεύθυνση Οργάνωσης και Λειτουργίας (ΔΟΛ) με την Ομάδα Διαχείρισης Έργου ΚΕΠ (ΟΔΕ ΚΕΠ).
Μέχρι στιγμής τα ΚΕΠ ανταποκρίνονται με μεγάλη επιτυχία στον ρόλο που τους έχει ανατεθεί λειτουργώντας ως ένα γκισέ αρκετών Δημοσίων Υπηρεσιών που είναι «πελάτες» του. Τα ΚΕΠ, είναι μία αποδοτική και σχετικά αποτελεσματική δημόσια υπηρεσία με μεγάλη διασπορά καταστημάτων, εύκολη πρόσβαση, έμπειρο προσωπικό, πολύ καλές υποδομές στις ΤΠΕ, η οποία διαθέτει την έξωθεν καλή μαρτυρία ενώ ακόμα και τα ΚΕΠ των αγροτικών και ημιαστικών περιοχών είναι cost-effective. Αυτό οφείλεται σε ένα μεγάλο βαθμό στους εργαζόμενους σ αυτά, παρότι ένα μεγάλο ποσοστό απ αυτούς αντιμετωπίζει δυσχέρειες στην εκτέλεση των καθηκόντων του που συνήθως οφείλονται στη λειτουργία της ΔΟΛ ενώ αρκετοί εργαζόμενοι λειτουργούν σε καθεστώς εργασιακής ανασφάλειας.
Η αποτελεσματικότητα και η αποδοτικότητα του θεσμού και των ΚΕΠ εξαρτώνται από τρεις τουλάχιστον βασικούς παράγοντες: το σχεδιασμό των υπηρεσιών που παρέχει, τον εσωτερικό τρόπο λειτουργίας του και την διάθεση για δουλειά των εργαζόμενων σ αυτά.
Όσον αφορά στο σχεδιασμό, εκτιμώ ότι υπάρχει πρόβλημα συντονισμού-διαλειτουργικότητας με τις ΔΥ που χρησιμοποιούν το ΚΕΠ ως γκισέ τους ζήτημα που πρέπει να διερευνηθεί ως πρόβλημα στη λειτουργία της ΔΟΛ. Όσον αφορά στον εσωτερικό τρόπο λειτουργίας του εκτιμώ ότι υπάρχει έλλειμμα αποτελεσματικότητας που οφείλεται κυρίως στην έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ της Διεύθυνσης και των εργαζόμενων – η εμπειρία και οι παρατηρήσεις της βάσης δεν μεταφέρονται στην κορυφή για λόγους που πρέπει επίσης να διερευνηθούν. Τέλος η διάθεση για προσφορά των εργαζομένων εξαρτάται από μια σειρά από παράγοντες που επηρεάζουν τη στάση τους απέναντι στο θεσμό.
Οι εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν προβλήματα που είναι θεσμικά, οικονομικά, προβλήματα εκπαίδευσης και εργασιακών σχέσεων. Ενδεικτικά αναφέρω ότι υπάρχουν εργαζόμενοι που δουλεύουν με συμβάσεις έργου έως και πέντε (5) χρόνια ενώ οι μόνιμοι ανήκουν σε δύο κατηγορίες – εργαζόμενοι σε Δήμους και Νομαρχίες- με μεγάλες μισθολογικές διαφορές μεταξύ τους. Δεν αναγνωρίζεται η προϋπηρεσία που διανύθηκε με συμβάσεις. Στα περισσότερα ΚΕΠ δεν υπάρχουν προϊστάμενοι και όπου υπάρχουν, είναι υπάλληλοι που δεν ανήκουν στον Κλάδο Διεκπεραίωσης Υποθέσεων Πολιτών. Εισάγονται νέα αντικείμενα-υπηρεσίες χωρίς να γίνεται αντίστοιχη εκπαίδευση των εργαζομένων. Οι δημόσιες υπηρεσίες παραπέμπουν τους πολίτες στα ΚΕΠ αποφεύγοντας να διεκπεραιώσουν υποθέσεις που τις αφορούν. Τα παραπάνω προβλήματα δημιουργούν ένα κλίμα δυσαρέσκειας μεταξύ των εργαζομένων που δημιουργεί σε ένα κλίμα απαξίωσης του θεσμού, ενώ αρκετοί εκφράζουν την επιθυμία τους να μεταταγούν σε άλλες υπηρεσίες.
Οι αδυναμίες του θεσμού όπως περιγράφηκαν παραπάνω, θα πρέπει να διερευνηθούν σε βάθος και να δρομολογηθούν διαδικασίες για την ελαχιστοποίησή τους γιατί είναι πολύ πιθανό να αποτελούν απειλή για την μέλλον του. Εκτιμώ δε ότι ο θεσμός κλείνει έναν κύκλο ωριμότητας και χρειάζεται μία ώθηση ώστε νε περάσει σ ένα επόμενο.
Η άποψή μου είναι στο άμεσο μέλλον τα ΚΕΠ οφείλουν να γίνουν το μοναδικό σημείο φυσικής και ένα από τα σημεία ηλεκτρονικής διεπαφής του πολίτη με το δημόσιο τόσο διότι είναι εύκολα προσβάσιμα από όλους τους πολίτες όσο και γιατί μια τέτοια προοπτική εξυπηρετεί το στόχο για μια Δημόσια Διοίκηση που λειτουργεί με διαφάνεια. Σ αυτό το πλαίσιο, οι στόχοι της Κυβέρνησης για την ηλεκτρονική διασύνδεση όλων των υπηρεσιών του δημοσίου και για την αναβάθμιση του ρόλου των ΚΕΠ, είναι κατά την άποψή μου πραγματοποιήσιμοι αρκεί να τεθούν οι προϋποθέσεις ώστε μια τέτοια μετεξέλιξη να είναι επιτυχημένη σε θεσμικό επίπεδο και επωφελής για τους εργαζόμενους.
Μια τέτοια μετεξέλιξη θα απαιτήσει πρόσθετους πόρους. Θα πρέπει να γίνουν επενδύσεις για τη συμπλήρωση των υποδομών, προσπάθειες για την ολοκλήρωση της διαλειτουργικότητας των δημοσίων υπηρεσιών και την βελτίωση της απόδοσης της ΟΔΕ καθώς και σωστή διαχείριση του ανθρώπινου δυναμικού.
Όσον αφορά στις υποδομές ο νέος Καποδίστριας δίνει μια ευκαιρία να λειτουργήσουν νέα ΚΕΠ ή να επανασχεδιαστεί η χωροθέτηση των υπαρχόντων ενώ η Κοινωνία της Πληροφορίας που είναι σε εξέλιξη μπορεί να εξυπηρετήσει τη διαλειτουργικότητα.
Η τελική επιτυχία του θεσμού, πιστεύω ότι θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από την βελτίωση της απόδοσης της Διεύθυνσης και από την αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού των ΚΕΠ. Για να ανταποκριθούν τα ΚΕΠ σε αυξημένες αρμοδιότητες και όγκο δουλειάς θα απαιτηθεί στελέχωση των καταστημάτων με περισσότερο και διαρκώς εκπαιδευόμενο προσωπικό και με έναν μηχανισμό στα πλαίσια της ΔΟΛ που θα επικοινωνεί με το προσωπικό των ΚΕΠ, θα αξιοποιεί τις ικανότητες και την εμπειρία του και που θα ανταμείβει την συνεισφορά του στην επιτυχία του θεσμού.
Πιστεύω ότι ο νέος Καποδίστριας σε συνδυασμό με τη βούληση της Κυβέρνησης για διαφάνεια και βελτίωση της αποτελεσματικότητας και αποδοτικότητας του Δημόσιου Τομέα αποτελούν μια ευκαιρία για τα ΚΕΠ να περάσουν σε ένα επόμενο στάδιο ωριμότητας.