Χρήση ανοικτών προτύπων για δημόσια δεδομένα και πρόσβαση για ΑΜΕΑ βάσει W3C WAI
|
Δεκεμβρίου 21, 2009
1. .doc απαιτεί εγκατάσταση μη ελεύθυερου λογισμικού και άρα αποκλείει πολλούς πολίτες. .pdf είναι και αυτό proprietary και δεν επιτρέπει εύκολη επαναχρησημοποίηση των δεδομένων. Δημόσια πληροφορία πρέπει να δημοσιεύεται με τρόπο που επιτρέπει ανάγνωση και επεξεργασία από όλους. 2. Τα περισσότερα sites δημόσιων φορέων είναι δύσκολα στη πλοήγηση και σίγουρα δεν τηρούνται οι W3C Web Accessibility Initiative guidelines, πράγμα που αποκλείει τους πολίτες με ειδικές ανάγκες. |
|
9 Σχόλια »
RSS feed για τα σχόλια. TrackBack URL
Συμφωνώ απολύτως. Δεν είναι δυνατόν να ζητάς από μία δημόσια υπηρεσία ένα ηλεκτρονικό έγγραφο και να στο στέλνουν σε κλειστό πρότυπο.Μ αυτόν τον τρόπο ουσιαστικά (εξ)αναγκάζεις έναν πολίτη να καταφύγει στην αγορά ενός ακριβού λογισμιμκού. Το ίδιο θα πρέπει φυσικά να συμβαίνει και όταν μια δημόσια υπηρεσία σου ζητάει κάποιο ηλεκτρονικό έγγραφο. Επίσης, οι δικτυακοί τόποι δεν θα πρέπει να ελέγχονται ως προς την λειτουργικότητά τους μόνο στον Interent Explorer. Υπάρχουν και άλλοι φυλλομετρητές (firefox, safari, chrome) πολύ καλύτεροι, πιο γρήγοροι, πιο σταθεροί και πάνω απ” όλα ασφαλείς.
Θα ήθελα να σταθώ στα πρότυπα και έντυπα που διανέμονται ή συλλέγονται από τους κρατικούς φορείς. Τα κλειστά πρότυπα σίγουρα δεν είναι λύση, αλλά ούτε και τα PDF ή παρόμοιες ανταγωνιστικές προτάσεις της Microsoft. Φυσικά δε μπορούμε να υποχρεώσουμε τον καθένα να έχει εγκατεστημένο το OpenOffice.org στον υπολογιστή του. Με δεδομένο πως τείνουμε προς την κατάργηση των εντύπων και της παραδοσιακής αρχειοθέτησης, θα πρέπει να κοιτάξουμε προς μια κατεύθυνση (τουλάχιστον για την συμπλήρωση «εντύπων») που ονομάζεται Φόρμες.
Δυστυχώς κάθε υπηρεσία δεν έχει κατάλληλα άτομα για τον σχεδιασμό των εντύπων και αν είχε, πιθανότατα θα υπήρχαν μεταξύ τους προσωπικές διαφωνίες για το πως, τι κτλ. Θα πρέπει λοιπόν, να συσταθεί μία ομάδα (με γραφίστες και σχεδιαστές ιστοσελίδων) η οποία να αναλάβει τον σχεδιασμό όλων των εντύπων που χρησιμοποιούνται στο Δημόσιο, ΣΩΣΤΑ, ΚΑΛΑΙΣΘΗΤΑ και χωρίς περιττά ή ελλειπή στοιχεία. Οι αντίστοιχες ηλεκτρονικές φόρμες θα πρέπει να μοιάζουν εμφανισιακά με την έντυπη έκδοσή τους ώστε να μην δημιουργείται σύγχυση. Τα έντυπα να βρίσκονται σε έναν ενιαίο διαδικτυακό τόπο κάτι σαν (www.entypa.gov.gr) με ελεγχόμενη πρόσβαση (κοινό/φορείς) και όλοι να είναι υποχρεωμένοι να χρησιμοποιούν αυτά και μόνο. Τα έντυπα θα φέρουν και ψηφιακό πιστοποιητικό για την απόδειξη εγκυρότητας και προέλευσης. Οι επισκέπτες θα μπορούν να τα κατεβάζουν για να τα τυπώσουν ή να τα συμπληρώνουν επιτόπου προωθώντας τα σε κάποια υπηρεσία (εφόσον γνωρίζουν την ηλεκτρονική διεύθυνση). Οι φόρμες που λαμβάνονται από τις υπηρεσίες, θα αποδίδουν αυτόματα τα στοιχεία που περιλαμβάνουν στην καθορισμένη βάση δεδομένων για την ευκολότερη επεξεργασία τους. Τέλος, οι ηλεκτρονικές φόρμες θα πρέπει να είναι έτσι σχεδιασμένες ώστε να ενσωματώνονται σε οποιαδήποτε κρατική ιστοσελίδα χωρίς να αλλοιώνονται.
Αυτό που συμβαίνει σήμερα είναι να κυκλοφορούν διαφορετικά έντυπα σε κάθε φορέα της ίδιας υπηρεσίας, που προορίζονται για τον ίδιο σκοπό. Πολυδιορθωμένα, με ημερομηνίες που θυμίζουν τον προηγούμενο αιώνα, και αλλοιωμένα από το στείλε-ξαναστείλε μέσω φαξ (μερικοί το χρησιμοποιούν και για φωτοτυπικό). Έχω δει ΚΑΙ χειρόγραφα, ενώ κάποια καλύτερα είχαν γραφτεί με γραφομηχανή. Αν έχεις ένα έντυπο από τον τάδε Δήμο στην Κρήτη, γιατί να μη μπορείς να το χρησιμοποιήσεις στον δείνα Δήμο της Ηπείρου χωρίς να σε διώξει ο υπάλληλος γιατί «δεν είναι δικό μας»;
Νομίζω ότι θα πρέπει να μην σκεπτόμαστε βάσει εντύπων αλλά βάση αναγκών/διαδικασιών.
Αυτό δηλαδή που γίνεται τώρα στον Ερμή με τα επεισόδια ζωής/life episodes, όπου δεν λες θέλω το έντυπο «Α», αλλά λες «παντρεύομαι» και σου βγάζει την λίστα με το τι χρειάζεται να γίνει και συνδέσμους για τα απαραίτητα έγγραφα ή υπηρεσίες. Επίσης αν είσαι εγγεγραμμένος χρήστης στην πυλη, στο ηλεκτρονικό σου πορτοφόλι υπάρχουν έγγραφα που έχεις ζητήσει παλαιότερα έτσι ώστε να μην τα ξαναζητάς.
Επίσης η έννοια της αυτεπάγκελτης αναζήτησης πληροφοριών από έναν δημόσιο προς ένα άλλο είναι επίσης πολύ σημαντική. Δηλαδή δεν βάζουμε τον πολίτη να φέρει δικαιολογητικά που υπάρχουν κάπου αλλού στο δημόσιο, αλλά τα αναζητεί αυτός που δέχεται την αίτηση, είτε μέσω της διαλειτουργικότητας των ΠΣ, είτε με το «χέρι».
Όσον αφορά τα πρότυπα για τα ψηφιακά έντυπα, στην κατάσταση που επικρατούσε μέχρι τώρα, η ρήση: «ηλεκτρονικά να είναι και οτι να είναι» είναι πολύ χαρακτηριστική.
Τέλος για το θέμα της προσβασιμότητας από ΑμεΑ και των προτύπων WAI/W3C, υπάρχει το έργο: http://www.amea.gov.gr όπου εκτός των άλλων υπάρχει και η ελληνική μετάφραση αυτών των προτύπων.
Από την εμπειρία μου από το http://www.disabled.gr/ που συμβαίνει να γνωρίζω αρκετές χιλιάδες ανθρώπων με κάθε είδους αναπηρίες μπορώ να σας πω με βεβαιότητα πως τα .PDF δύσκολα διαβάζονται και ακόμη πιο δύσκολα γίνονται διαχειρίσιμα.
Μέσα στο http://www.disabled.gr/forum/ θα μπορέσετε να διαβάσετε εμπειρίες ανθρώπων με αναπηρίες να κάνουν συνεπή και συστηματική χρήση του διαδικτύου και όπως θα διαπιστώσετε το πρόβλημα δεν είναι μόνο η προσπελασιμότητα και η προσβασιμότητα αλλά είναι πλέον και η ευχρηστία.
Η εμπειρία δείχνει πως η πιο προσπελάσιμη μορφή καταχώρησης δεδομένων είναι οι συνηθισμένες σελίδες των συστημάτων διαχείρισης περιεχομένων. Όταν ο χρήστης βγει από το περιβάλλον του συστήματος διαχείρισης περιεχομένου τότε συναντά σοβαρά προβλήματα εξοικείωσης με το περιεχόμενο. Και αυτό το λόγο θα διαπιστώσετε πως μεταξύ του http://www.disabled.gr/, http://news.disabled.gr/ και http://www.disabled.gr/biz/ η διαφορά που υπάρχει είναι μόνο χρωματική.
Άποψή μου είναι πως θα πρέπει το έντυπο να είναι λειτουργικά ενσωματωμένο στο σύστημα διαχείρισης περιεχομένου και να δίνει τη δυνατότητα στο χρήστη να το εκτυπώσει (εάν και εφόσον χρειάζεται) ή να το κάνει paste σε κάποιο online editor αφού πριν συμπληρώσει αυτά που χρειάζεται να συμπληρώσει.
Χρησιμοποιώ το ίντερνετ είκοσι τέσσερις ώρες το εικοσιτετράωρο τα τελευταία 25 χρόνια και όταν με παραπέμπει σε .PDF ή σε αρχείο .doc εγκαταλείπω την προσπάθεια.
Σε ό,τι αφορά στις προδιαγραφές προσπελασιμότητας αυτό που χρειάζεται να πω είναι πως οι προδιαγραφές έχουν μια μονοδιάστατη αντίληψη του ΑμεΑ. Θεωρούν πως ο ΑμεΑ είναι ο χρήστης (μόνο). Κατά τη δική μου όμως γνώμη ο ΑμεΑ μπορεί να είναι webmaster αλλά και ο άνθρωπος που συντηρεί το σύστημα από το root και γι” αυτό χρειάζεται να έχουμε μια πιο επιχειρησιακή αντίληψη της προσπελασιμότητας και της προσβασιμότητας.
Για να καταλήξω πιστεύω πως προσπελάσιμο site είναι εκείνο που δεν εξαναγκάζει τον χρήστη να έχει επιπλέον software στον υπολογιστή του εκτός από τον browser.
Σε ό,τι αφορά στους browsers θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στους χρήστες να μην χρησιμοποιούν μόνο το internet explorer επειδή συχνά για εμάς που έχουμε κάποιες αναπηρίες χρησιμοποιούμε διαφορετικούς browsers όχι μόνο για λόγους προσπελασιμότητας αλλά κυρίως για λόγους χρηστικότητας.
Νίκος Βουλγαρόπουλος
ΑΝΑΠΗΡΙΑ ΤΩΡΑ
http://www.disabled.gr/
Κατ” αρχήν ευχαριστώ για τα σχόλιά σας, που εκτός από ενδιαφέροντα είναι και εξαιρετικά ουσιαστικά. Κάποια πράγματα που δεν είχα καν σκεφτεί όταν έγραψα τη πρόταση και μαθαίνω τώρα από εσάς είναι:
1. Νέα φρέσκα επιχειρήματα κατά της άποψης ότι έχοντας δημοσιεύσει τη πληροφορία σε pdf έγινε και 100% προσβάσιμη. Το παράδειγμα του φίλου Νίκου είναι κατατοπιστικό, ότι τα pdf δεν είναι ευκόλως αναγνώσιμα από όλους (γιατί να είναι ένα κλειστό format πιό ανοιχτό από κάποιο άλλο) και σίγουρα δεν είναι διαχειρίσιμα (το πόσο διαφέρει το αποτέλεσμα κοπήσ και κόλλησης από ένα λειτουργικό στο άλλο είναι εφιάλτης).
2. Η φόρμα ως κοινά αποδεκτό «πρότυπο» αλλιλεπίδρασης με το χρήστη από πλευράς Δημοσίου είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα. Δεδομένων των κοινών χρήσεων, όντως μπορεί κάποιος να φανταστεί κοινά templates. Θα μπορούσες xiptera να αναπτύξεις; Εγώ σκέφτομαι διάφορα webenabled συστήματα που βάσει κάποιου στοιχείου και τρόπο ταυτοποιήσης φέρνει μέσω υπηρεσιών web προδηλωμένα στοιχεία και επιτρέπει στους πολίτες να κάνουν ακόμη πιο γρήγορα τη δουλειά τους. Προϋποθέτει σύνδεση μεταξύ, τώρα, ξένων, συστημάτων, το οποίο από μόνο του είναι πολύπλοκο έργο.
3. Η τοποθέτηση του Νίκου όσον αφορά την προσέγγιση όλων ως ΑΜΕΑ (webmasters, συντηρητές κλπ) με βρίσκει σύμφωνο. Δεν λέει τίποτε άλλο παρά το απλό «δημιούργησε εύχρηστα και λειτουργικά συστήματα».
Ας μη ξεχνάμε επίσης έναν βασικό παράγοντα: σίγουρα το ελληνικό Δημόσιο (και αντίστοιχοι ξένοι φορείς) αντιλαμβάνονται τη δουλειά τους ως διαχείριση και μετακίνηση πληροφορίας βάσει εγγραφών. Αυτό κάνει εν μέρει και το Internet (δεν είναι τυχαίο ότι τα περισσότερα sites στήνονται με τη λογική ότι δείχνουν σελίδες. Αρχίζει και επικρατεί όλο και περισσότερο η άποψη ότι το internet είναι μια πλατφόρμα που απλά διακινεί πληροφορία, είτε μέσω μυνημάτων είτε ως αποτέλεσμα υπηρεσιών (ερωταπαντήσεων μεταξύ συστημάτων και χρηστών). Αυτό εν δυνάμει μπορεί να οδηγήσει σε λιγότερο σφιχτά μεταξύ τους συστήματα (και άρα υπηρεσιακά έγγραφα) που με τη σειρά του μπορεί ναεπιτρέψει στα συστήματα να λειτουργούν ως μέρη ενός συνόλου και όχι όπως τώρα το καθένα ως κύριο παράγοντα στο μικρόκοσμό του.
Θα έλεγα ότι το πρόβλημα βρίσκεται στο πρωτογενές επίπεδο συγκομιδής και διακομιδής των δεδομένων των κυβερνητικών υπηρεσιών. Για το λόγο αυτό θα πρέπει το κράτος σε κεντρικό επίπεδο να επιδίδεται στην συγκομιδή όλων αυτών των δεδομένων διαφορετικών τύπων και ακολούθως να τα αποθηκεύει σε κεντρικό διακομιστή πρός χρήση τρίτων. Η διακομιδή των δεδομένων θα γίνεται στο πρότυπο(format) που επιλέγει ο αιτών (doc, pdf, xml, text, odf, κτλ). Και σίγουρα μέσα σε αυτό το μοντέλο είναι πολύ πιο εύκολο να δημιουργείς όλα τα πρότυπα που χρειάζονται. Για όλους τους χρήστες που είναι ΑμεΑ θα μπορεί ακόμα και να κατασκευάζεται το πρότυπο που είναι το πλέον βολικό για τα συστήματα που χρησιμοποιούν.
Περισσότερα έχω καταθέσει εδώ:
http://labs.opengov.gr/2009/12/28/671
Τα σχόλιά σας είναι ευπρόσδεκτα.
φιλικά,
Χρίστος
Ίσως με την παρούσα συζήτηση πάμε να «χωρέσουμε» εδώ δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα θέματα, για το καθένα εκ των οποίων θα άξιζε ξεχωριστή συζήτηση εδώ μέσα. Θα προσπαθήσω, στα πλαίσια της συζήτησης να ρίξω μέσα και τα σχόλιά μου, κρατώντας πάντα μία νότα έντονου ρεαλισμού.
Ας σημειώσω ότι υπάρχει ήδη δουλειά εθνικής προτυποποίησης, δείτε και http://www.e-gif.gov.gr
Δυστυχώς δεν έχει θεσμοθετηθεί ακόμα, ας ελπίσουμε ότι θα γίνει κάτι σύντομα. Προφανώς μπορεί να πατήσει πάνω σε αυτήν κάποιος (λ.χ. στην προκύρηξη για δημιουργία site, ως τεχνική προδιαγραφή συμμόρφωσης, ή απλά σε κάποιον που θέλει να εξανθρωπίσει το δικό του, ως μπούσουλα του τι πρέπει να έχει και να μην έχει).
1) Διαλέγουμε εδώ το μικρότερο από δύο κακά. Για το .doc συμφωνώ ότι δε θα πρέπει να χρησιμοποιείται για αυτές τις δουλειές. Για το .pdf όμως όχι. Ελλείψει γραφικών ειδικά, μπορεί να δουλευτεί το PDF/A, το οποίο ήδη έχει πάρει προτυποποίηση (ISO 19005-1:2005), ενώ ως subset του PDF 1.4 είναι προτυποποιημένο και σύμφωνα με τις απαιτήσεις του e-GIF.
Τώρα, προφανώς και το καλύτερο είναι να έχεις την πληροφορία μέσα στις σελίδες του site, όχι ας έγγραφα PDF προς κατέβασμα. Στην πράξη όμως (και το τονίζω στην πράξη) σε άπειρες περιπτώσεις, είτε δεν υπάρχει ο χρόνος για να κάνεις το PDF κάτι άλλο, είτε δεν υπάρχει τεχνογνωσία (λ.χ. μικρός ΟΤΑ με προσωπικό που το email δεν ξερει να ανοίξει πόσο μάλλον να προτείνει να πάει το interaction σε φόρμες…), είτε για άλλους λόγους (λ.χ. φορμάρισμα) δεν είναι αυτό εφικτό. Οι δε φόρμες που προτείνονται πρέπει να «κουμπώσουν» για να παίξουν σε μια υφιστάμενη tier αρχιτεκτονική αν δεν κάνω λάθος. Ποιος πληρώνει το κόστος του «κουμπώματος»; Ποιος γνωρίζει τι πρέπει να γίνει;
Και, όντως, αν το ODF προτιμούνταν, θα πηγαίναμε σε ανοιχτό πρότυπο με πρόβλημα όμως ότι θα έπρεπε να κατεβάσει ο καθένας το σχετικό viewer… (Σημ.: δε με βρίσκει ιδιαίτερα αντίθετο η ιδέα, αν υπάρξει σοβαρό commitment σε επίπεδο Υπουργείων αρχικά, για ανταλλαγή αρχείων σε αυτή τη μορφή).
Αν δεν υπήρχαν τα γραφικά κτλ, θα έκανε τη δουλειά μας το απλό txt format, καθαρά και για ΑμεΑ. Εδώ είναι και μέρος του προβλήματος.
Οι rich client προσεγγίσεις δε βρίσκουν και εμένα σύμφωνο: γιατί λ.χ. θα πρέπει να έχω flash για να δω ένα site; Γιατί θα πρέπει να έχω Java; Για το PDF όμως θεωρώ ότι καλώς ή κακώς δεν πρόκειται να φύγει, αποτελεί το λιγότερο άσχημο από τις εναλλακτικές προσεγγίσεις. Ή αυτό ή (με περισσή προσπάθεια όμως) ODF. Και πάντα κρατώντας στο μυαλό το εξαιρετικό σχόλιο του κ. Δεληβοριά.
2) Συμφωνώ ότι τα πράγματα πρέπει σε web sites να είναι όσο απλούστερα γίνεται. Παραπέμπω και πάλι στο e-GIF εδώ, για να μην ξαναεφεύρουμε τον τροχό. Θα ήθελα όμως να προσθέσω το εξής: πρέπει να «περάσει» η νοοτροπία των WAI προτύπων όσο γίνεται, αλλά όχι δημιουργώντας sites εκ του μηδενός, αλλά προσφέροντας έτοιμες «λύσεις» πακέτων με καλή πιστότητα στα WAI (λ.χ. βασισμένων σε Joomla και Plone), όπου το WAI δεν είναι μόνο η επιλογή χρωμάτων του stylesheet, αλλά και ευκολία για το διάβασμα μέσω text readers αλλά και keyboard shortcuts κτλ
Υπάρχουν εφαρμογές ανοιχτού λογισμικού που υποστηρίζουν εγγενώς πρότυπα προσβασιμότητας. Βλέπε π.χ. Plone. Πάντως το WordPress είναι μια καλή αρχή.
Από την άλλη ο σωστός ευρετηριασμός και αναζήτηση σε όλους τους κρατικούς ιστότοπους είναι ένα ζήτημα.
1) Το .doc απαιτεί την αγορά συγκεκριμένου λογισμικού που λειτουργεί μόνο σε ένα λειτουργικό, του MS office. Από την άλλη το odf ανοίγει από πολλές εφαρμογές μεταξύ αυτών και του MS office 2007 και είναι και διεθνές πρότυπο. Επίσης το pdf είναι από το 2008 ανοιχτό πρότυπο και το προτιμώ από το doc και το odf.
Η γνώμη μου είναι να δημοσιοποιούνται όλα τα έγγραφα σε xhtml online, σε pdf, και σε odf.
2) Πρέπει όλα τα sites να ακολουθούν τα πρότυπα όπως τα ορίζει το w3c και προφανώς να είναι σε UTF και όχι σε iso-8859-7 ή ακόμα χειρότερα σε cp1253.
Και προφανώς δεν θέλω να δω πουθενά flash. Οι σύγχρονοι browsers υποστηρίζουν την html5.