Κύριοι συνεργάτες του Πρωθυπουργικού γραφείου,
λόγω της 25ετούς ενασχόλησης και εμπειρίας μου στα Γεωγραφικά Συστήματα Πληροφοριών στη χώρα μας, κρίνω σκόπιμο να σας αναφέρω τα βασικότερα προβλήματα που σχετίζονται με την υποδομή των χωρικών της δεδομένων.
1. Τοπογραφικό υπόβαθρο 1:50000
Το συγκεκριμένο υπόβαθρο όχι μόνο αποτελεί βασικό παράγοντα για τη δημιουργία άλλων υποβάθρων όπως γεωλογικό, υδρογεωλογικό κλπ, αλλά χρησιμοποιείται ευρέως από πολλούς φορείς του Δημοσίου και ιδιώτες. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να αποτελέσει την πρώτη σας προτεραιότητα. Για παράδειγμα είναι απαράδεκτο η Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού να χορηγεί ένα ψηφιοποιημένο τοπογραφικό φύλλο αντί χιλίων (1000) ευρώ, τη στιγμή που αυτό το έχει πληρώσει μέσω των δημοσίων επενδύσεων ο ελληνικός λαός. Επιπλέον τα τελευταία 15 χρόνια έχει δημιουργηθεί ένα φαύλος κύκλος παραοικονομίας με τη νόμιμη ή παράνομη ψηφιοποίηση του παραπάνω υποβάθρου από δεκάδες φορείς και κατά συνέπεια τη διάθεση του σε άλλους φορείς του Δημοσίου (κυρίως ΟΤΑ), με τα Πανεπιστήμια και τους ιδιώτες να έχουν τη μερίδα του λέοντος στα έσοδα αυτά. Το χειρότερο όμως είναι ότι οι φορείς αυτοί του Δημοσίου ή οι ΟΤΑ, έχουν διαφορετικό υπόβαθρο 1:50000 και αμφιβόλου ποιότητας χωρικά δεδομένα, αφού αυτά έχουν ψηφιοποιηθεί από άπειρους φοιτητές και χωρίς να πληρούν τις προδιαγραφές.
Συνεπώς η κεντρική διάθεση του τοπογραφικού υποβάθρου αφενός θα σταματήσει το παραεμπόριο που γίνεται και αφετέρου θα δώσει ώθηση για ανάπτυξη νέων προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών. Εδώ πρέπει να επισημανθεί ότι το Τοπογραφικό Υπόβαθρο που διαθέτει η ΓΥΣ επί πληρωμή έχει αρκετά λάθη. Για παράδειγμα το επίπεδο των ρεμάτων δεν συμπίπτει με το επίπεδο των ισοϋψών καμπυλών. Αν αναρτήσει λοιπόν κάποιος το υπόβαθρο αυτό παρότι έχει λάθη, αυτό θα οδηγήσει αργότερα σε αδιέξοδα, αφού και τα υπόλοιπα χωρικά δεδομένα που θα δημιουργηθούν από άλλους φορείς θα έχουν λάθη. Για να γίνει κατανοητό αυτό θα αναφέρω ένα παράδειγμα. Οι γεωλογικοί σχηματισμοί αλλούβια απαντώνται δίπλα σε ποτάμια. Υπάρχει κίνδυνος να βρεθούν σε μία κορυφή βουνού, αφού δεν θα υπάρχει αντιστοιχία ισοϋψών καμπυλών και ποταμών.
2. Γεωλογικό υπόβαθρο 1:50000
Το υπόβαθρο αυτό στηρίζεται στο αντίστοιχο τοπογραφικό υπόβαθρο και επιπλέον έχει ουσιαστική συμβολή στην κατασκευή μεγάλων τεχνικών έργων αλλά και στην πρόληψη φυσικών καταστροφών και περιβαλλοντολογικών αλλαγών. Έτσι παρόλο που αποτελεί ένα σημαντικό παράγοντα για την οικονομία της χώρας μας, εντούτοις κακώς δεν θεωρείται στρατηγικής σημασίας από την ελληνική πολιτεία σε αντίθεση με ότι συμβαίνει σε όλες τις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου.
Δυστυχώς το υπόβαθρο αυτό δεν είναι διαθέσιμο για τον ελληνικό λαό, παρόλο που και αυτό το έχει πληρώσει. Και σε αυτή την περίπτωση το παραεμπόριο της ψηφιοποίησης των γεωλογικών χαρτών ανθεί με πρωτοπόρους τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα.
Συνεπώς η κεντρική διάθεση του γεωλογικού υποβάθρου από το Ινστιτούτο Γεωλογικών και Μεταλλευτικών Ερευνών (ΙΓΜΕ), όχι μόνο θα σταματήσει το παραεμπόριο αλλά επιπλέον θα συμβάλει στη δημιουργία νέων υπηρεσιών για την πρόβλεψη και αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών και κλιματικών αλλαγών.
3. Υπόβαθρα γενικού ενδιαφέροντος
Στις περισσότερες εφαρμογές των Γεωγραφικών Συστημάτων Πληροφοριών απαιτείται η χρήση ορισμένων γεωγραφικών επιπέδων, είτε για χωρική ανάλυση είτε για οπτικοποίηση, τα οποία έχουν ασήμαντο κόστος αλλά δεν είναι συγκεντρωμένα, με αποτέλεσμα ο όποιος ενδιαφερόμενος να τα βρίσκει με δυσκολία.
Τα παρακάτω γεωγραφικά επίπεδα θα πρέπει να συμπίπτουν με τα προαναφερθέντα υπόβαθρα, δηλαδή να έχουν την ακρίβεια της κλίμακας 1:50000
• Όρια δήμων και κοινοτήτων πριν και μετά Καποδίστρια, όρια Καλλικράτη με στατιστικά στοιχεία από την ΕΣΥ
• Όρια νομών με στατιστικά στοιχεία από την ΕΣΥ
• Όρια περιφερειών με στατιστικά στοιχεία από την ΕΣΥ
• Διανομή τοπογραφικών φύλλων 1:50000 και 1 : 5000 της ΓΥΣ
• Διανομή γεωλογικών φύλλων 1:50000 του ΙΓΜΕ
• Ψηφιακό μοντέλο εδάφους (DEM)
Τελειώνω με μια επισήμανση για τον ιστοχώρο www.geodata.gov.gr. Οφείλουμε να είμαστε προσεκτικοί με την Εθνική Υποδομή Χωρικών Δεδομένων. Περιμέναμε τόσα χρόνια να υλοποιηθεί, μπορούμε να περιμένουμε ακόμη. Διακρίνω μια βιασύνη να προληφθούν καταστάσεις και μάλιστα προτού ψηφισθεί το σχετικό νομοσχέδιο. Η βιασύνη αυτή, δηλαδή η ανάρτηση δεδομένων χωρίς να έχει ελεγχθεί η ακρίβεια και ποιότητα τους και μάλιστα σε υπολογιστές (servers) και λογισμικά τα οποία δεν αντέχουν με αποτέλεσμα το σύστημα να καταρρέει συχνά, μπορεί να αποθαρρύνει τους χρήστες του συστήματος από την αρχή της λειτουργίας του.
Ωστόσο παρά τα προβλήματα οφείλω να ομολογήσω ότι κάτι επιτέλους κινείται σε αυτή τη χώρα. Επιπλέον αν είμαστε προσεκτικοί, ευελπιστώ ότι θα διαμορφωθούν οι κατάλληλες συνθήκες για σωστή ανάπτυξη των χωρικών δεδομένων και εφαρμογών στη χώρα μας. Παράλληλα βέβαια με την ανάπτυξη αυτή, είναι απαραίτητο να γίνει μία συντονισμένη προσπάθεια για την εκπαίδευση διαφορετικών ομάδων του πληθυσμού της χώρας σε αυτή την υποδομή. Δηλαδή θα πρέπει να δημιουργηθούν εκπαιδευτικές δράσεις για τις παρακάτω ομάδες:
• Μαθητές Γυμνασίου – Λυκείου
• Προπτυχιακούς – Μεταπτυχιακούς σπουδαστές
• Προσωπικό Οργανισμών Δημοσίου και ΟΤΑ
• Ελεύθερους επαγγελματίες
Ειδικά για τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, χορηγήθηκαν στο τρίτο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης πολλά κονδύλια για δημιουργία εφαρμογών διάχυσης χωρικών δεδομένων στο διαδίκτυο, οι περισσότερες των οποίων υπολειτουργούν αφού δεν υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό.
Με εκτίμηση

Νίκος Ανδρουλακάκης
Δρ Ηλεκτρολόγος Μηχανικός ΕΜΠ
Μεταπτυχιακό Γεωπληροφορικής ΕΜΠ